“अब तिमी ठूली भयौ यस्तो खेल्नु हुन्न । पुतलीसँग खेली राख्यौ भने तिमी कहिल्यै ठूली हुनेछैनौ” आमाले मेरो हातको काठको पुतली फालीदिँदै भन्नुभयो । “ तिमी त अप्सरा हौ, तिम्रो नाम पनि त अप्सरा हो । अप्सराहरु आफैँ पुतली हुन्छन् पुतली खेलाउँदैनन् ।” फेरी आमाले थप्नुभयो ।
म कक्षा सातको परीक्षा दिएर घरमा बसेकी थिएँ । म सँग बर्षौ देखी एउटा काठको पुतली थियो । साथमा उसका लागि .....आमाका साडीका टुक्राहरु .......... साथमा अंगार..... कमेरो र रातो माटो पनि थियो । उ मेरी सखी थिइ । म उसँग कसैले नदेख्ने गरेर गफ गर्थे । उ मेरो लागि सबै थिइ । कहिलेकाही बैनी ठानेर सिँगार पटार गरिदिन मिल्ने । कहिलेकाही सखा ठानेर गफ गरिदिन मिल्ने । कहिलेकाही आफैँ ठानेर आफैँ बनिदिन मिल्ने ।
आमालाई केही बर्षदेखी मैले पुतली खेलाएको मन पर्दैनथ्यो । म नछुनी हुन थालेपछि झन् मनपर्न छोडेको थियो । पहिलेपहिले म जाँतो पछाडिको सानो कोठीमा बसेर खेल्ने गर्थे । तर आमाको गालि खान थालेपछि काठको पुतलीलाई मैले मेरै खाट मुनी राख्न थालेँ । आमा मेलामा गएको बेलामा मलाई रमाइलो लाग्थ्यो । म उसँग खेल्न पाउँथे । आमाको आँखा छलीछली पुतलीसँग खेल्ने बानी मेरो गएको थिएन ।
आमाले पहिलेपहिले त खेलेको देखेर पनि नदेखेझै गर्नुहुन्थ्यो । तर खै किन किन सात कक्षाको परीक्षा दिएपछि आमालाई मेरो पुतली देख्दै रिस उठ्न थाल्यो । खै किन त्यसपछि आमा सधैँ रिसाउँन थाल्नुभयो । आमालाई सबै देखेर रिस उठ्थ्यो मेरो पुतली देखेर मात्र पनि होइन । बासँग पनि आमा झनै रिसाउँन थाल्नुभएको थियो । कहिलेकाही आधा रातमा म बिउँझदा आमा र बा ठूलोठूलो स्वरमा कराएको सुन्थेँ ।
एकपटक निद्राबाट बिउँझेको बेला बाले भनेको सम्झन्छु, “ तेरै कारणले मेरो मन बिथोलिएको हो, यस्तै गरिस् भन,े म पनि कुन दिन घर छाड्छु मैलाई थाहा छैन ।” पहिलेझै बाआमा गफ गर्न छोड्नुभएको थियो । घरमा पहिलेझै बाआमाको हाँसिखुसी अनुहार त्यसपछि मैले कहिल्यै देखिन ।
बाआमाको झगडाले म झन् एक्ली भएकी थिएँ । बासँग केही भनु बा झर्किने । आमासँग केही भनु आमा झर्किने । बरीपरी अरु घर थिएनन् । एउटा भएको पुतली पनि आमाले फालिदिइ सक्नुभएको थियो । पारी पाखा पात बजाउँनेको बाहेक मैले अरु कसैको सुरीलो स्वर घरमा सुन्दैनथेँ । एउटा भएको दाइ पनि एसएलसी दिएपछि काठमाडौँ गैसकेको थियो । कहिलेकाही आएको बेलामा पनि मसँग धेरै बोल्दैनथ्यो ।
स्कुलमा पनि मेरा धेरै साथी थिएनन् । म मोटी भएकाले मलाई अप्सरा भनेर कोहीकोही ले मात्र बोलाउँथेँ । प्राय साथीहरुले मात्र होइन सरहरुले पनि मलाई मोटी नै भन्नुहुन्थ्यो । म पढ्न जान्नेनै थिएँ । मलाई म्याथ र साइन्स बिशेष मनपथ्र्यो । त्यसमा पनि अल्जेबरा अझै मनपथ्र्याे । थाहा छैन किनकिन मलाई अरुले मन नपराउँने मन नपराउँने चिज मनपथ्र्यो । अरुलाई नेपालीका कविताहरु मनपथ्र्यो । देबकोटाको यात्री कविता ठूलो ठूलो स्वरमा सुनाउँथे । तर मलाई नेपालीका कविता कहिल्यै मनपरेन । मलाई गणितका सुत्रहरु मनपथ्र्यो । मलाई गणितका सुत्रहरु कविताभन्दा बढी मनपर्थे ।
तर मलाई मेरो काठको पुतली असाद्वै मनपथ्र्यो । त्यो मसँग मैले थाहा पाएदेखी थियो । मलाई कहिल्यै लागेको थिएन कुनै दिन त्यस्तो आउँनेछ जुन दिनदेखी मैले आफ्नो पुतली पनि फाल्नुपर्नेछ । पुतली फालेका केही दिनहरु मेरा लागि रमाइला थिएनन् । म सँग मैलाई सुनिदिने उ बाहेक अरु कोही थिएन । म उस्लाई गुमाउँन चाहदैनथे । तर मैले चाहेझै केही भएन । केही पटक सम्झाउँदा पनि नलागेपछि एक दिन मेरो त्यो काठको पुतली आमाले अँगेनामा हालीदिनुभयो । सायद त्यो उसको अन्तेष्टी थियो मान्छेको जस्तै । र आमाले मतिर नहेरी भन्नुभयो , “अब देखी फेरी यस्तै खेलेको देखँ भने मैले जानेको छु । छोराछोरी खेलाउँने उमेर भैसक्यो पुतली खेलाउँछे ।”
त्यसपछि मैले अर्को पुतली बनाउँन चाहिन । मलाई अरु कुनै काठको टुक्रा फेरी उ जस्तै अर्को पुतली बन्न सक्छ जस्तो कहिल्यै लागेन । मेरो पुतली जलेपनि त्यसले मात्र मेरी आमाको रिस शान्त पार्न सकेन । किनकिन बाआमाको सम्बन्ध पहिलेझै कहिल्यै भएन । बा र आमा बुढाबुढी झै त्यसपछि मलाई कहिल्यै लागेन । बिस्तारै उहाँहरुको ओछ्यान फरक हुन थाल्यो । अल्लि पछि कोठा पनि । दाइ आएको बेला अलिअलि मिलेझै गरेपनि अरु बेला उहाँहरु राम्रोसँग बोलेको हाँसेको मैले कहिल्यै भेटिन ।
बाआमाको सम्बन्ध त्यसरीनै चल्दैथ्यो । थाहा छैन के भयो एक दिन बा बेलुका घर फर्किनुभएन । गाईबस्तु लिएर गोठालो जानुभएको बा बेलुका गाइबस्तु मात्र फर्के बा फर्कनुभएन । कतिले भने तेरो बाउ तेरी आमाको कचकच सहन नसकेर चितौनको गाडी चढेर गएको छ । कतिले भनेँ नजिकै मस्याङ्दीको बगरतिर गाइबस्तु लगेको थियो हाम्फाल्यो होला । त्यस दिन रातभर आमाले र मैले बालाई कुर्यौ र तर बा आउनुभएन । “मसँग रिसाएर गएका हुन् तेरा बा दुईचार दिनमा फर्कन्छन्” आमाले भन्नुभयो । भोलीपल्ट दाई आयो, पुलिस रिपोट लेख्यो, आफन्तलाई खबर गर्यो । तर हराएका बा फर्केनन् । आमा निराश भएझै त गर्नुभयो तर जति हुनुपर्ने थियो हुनुभएन ।
बा नफर्केपछि झन् घर निराश भयो । झन् म एक्ली भएँ । दाई काठमाडौँ तिरै जागिर खान थाल्यो । आमालाई घर धन्दाले फूर्सद हुन छाड्यो । तर बा नभएकोमा आमालाई कुनै गुनासो थिएन । एक तमासले काम गनुहुन्थ्यो । स्कुलका साथीहरुले मलाई साथी ठान्दैनथे । उनीहरुको लागि म अप्सरा होइन मोटी थिएँ । उनीहरु मुखै भन्थे “यस्ती मोटीलाई साथी भन्नेकी हात्ती भन्ने” । मैले जाँचमा सिकाइदिन भने उनीहरु मलाई हात्ती भनेर बोलाउँथे । त्यसैले मलाई किताबको पानाहरुमा भेटिने हात्ती पनि मन पदैनथ्यो । म देख्ने बित्तिकै अर्को पाना पल्टाइहाल्थेँ ।
बा नभएपछि आमाको आफ्नै सुर थियो । मेलापाता गर्ने साथी थिएँ । कहिलेकाही गाउँको एसटिडी फोनमा गएर बोल्ने सानीमाहरु थिएँ । घर भएका बेलामा गाली गर्ने र थर्काउने गाइबस्तु र म थिएँ । तर मेरा कोही त्यस्ता थिएनन् । साथीहरुले साथी मान्दैनथेँ वा साथी लायक ठान्दैनथेँ । आमाले केटाकेटी ठानेर सुखदुख साट्नुहुन्थ्यो ।
बिस्तारै बर्खा लाग्यो । फेरी हिउँद लाग्यो । बर्खामा नफर्केपनि हिउँदमा बा फर्कनुहुन्छ कि भन्ने थियो । तर बाको अत्तोपत्तो भएन । आमाको एकसुरको जिन्दगी चलिराख्यो । बेलाबेलामा खोइ किन हो अल्लि बढी सुस्केरा हालेको हो कि भन्ने लाग्थ्यो । तर बाआमाको सम्बन्धमा के समस्या थियो आमाले कहिल्यै भन्नुभएन । मैले सोध्न सकिन । दाइ आएको बेला अल्लि घरमा चहलपहल बढ्थ्यो । तर उ पनि धेरै बस्न पाउँदैनथ्यो । भर्खरै १२ कक्षा भ्याएर बोडिङको मास्टर भएको थियो । बिदा कम पाउँथ्यो ।
यसरी नै कक्षा नौ सिद्वियो । यसरी नै कक्षा दश सिद्वियो । बा फर्कनुभएन । आमालाई फूर्सद भएन । दाई काठमाडौतिरै हरायो । साथीहरुले र सरहरुले हात्ती र मोटी बन्न छाडेनन् । कविता कथातिर मन फर्केन ।
बा हराएको पनि दुई बर्ष भैसकेछ । एसएलसी मा फ्रस्ट डिभिजनमा पास भएकी छु । थाहा छैन अब म कहा पढ्ने हो के पढ्ने हो । आमालाई सोधौ केही थाहा छैन । बा भएको भए केही भन्नुहुन्थ्यो होला बा हुनुहुन्न । दाई भन्छ यहि स्कुलमा पढँ । एजुकेसन पढेपछि जागिर पाउँन सजिलो हुन्छ ।
मलाई मास्टर बन्न मन छैन । मलाई सेतो एप्रोन लगाएर ल्याबमा जान मन छ । तर म जिद्वि गर्न सक्दिन । आमालाई तपाईसँग बस्न मन छैन भन्न सक्दिन । मलाई पुराना साथीहरुसँग फेरी साथी हुन मन छैन । त्यही मस्र्याङ्दीका सुस्केराहरु फेरी सुन्न मन छैन । सायद त्यही काठको पुतली भएको भएको भए पनि म उसँलाई यो कुरा भन्ने थिएँ । उ पनि मसँग छैन ।
आमा मेरो एसएलसीको नतिजाले खुसी त हुनुहुन्छ तर मलाई स्याबास् भन्नुहुन्न । उहाँ मलाई रुखी लाग्छ । कहिलेकाही लाग्छ, त्यही रुखोपनका कारण बाले घर छोड्नुभयो । त्यही रुखोपनले मेरो पुतली जल्यो । त्यही रुखोपनको कारण बाको अभिभाकत्व गुम्यो । तर आमाको अगाडि मेरो सात्तो जान्छ । आमासँग मेरो धेरै गुनासो छ । सबैभन्दा धेरै गुनासो मेरो पुतलीलाई जलाइदिएकोमा छ । तर म उहाँसँग यो कुरा भन्न सक्दिन ।
पुतलीलाई फाल्नुअघि आमाले भन्नुभएको थियो तिमी पनि पुतली हुनेछ्यौ । आजकाल मलाई पनि कहिलेकाही म पनि काठको पुतली नै हो कि जस्तो लाग्छ । न उ स्वतन्त्र थिइ न म छु । अप्सरा, पुतली आमाले भनेका शब्दहरु सम्झन्छु । सायद आमाले भनेझै हामी सबै मेरो काठको पुतली नै पो हौ की ?
No comments:
Post a Comment