सायद यो कथा मैले भनिन भने अरु कसैले भन्ने छैन । वा अरु कसैले भने पनि यहि रुपमा भन्ने छैन । मैले अहिलेसम्म मेरो आफ्नै कथा आफ्नै हो भनेर भन्ने आट गरेकी छैन । यो साहस म भित्र बर्षौ सम्म मलाई विथोलेका तमाम बिरोधाभासको उपज हो । वा ति तमाम दुर्घटनाहरु जसका कारण आज पनि म बथोलिन्छु । यो मेरो निर्तान्त ब्यक्तिगत कथा हो तर म यसलाई ब्यक्तिगत मात्र भनेर अघुताभाषमा अन्त्य गर्न चाहन्न । यो कथा जति ब्यक्तिगत छ त्यतिनै राजनैतिक पनि छ । मेरा तमाम आफन्त र परिवारलाई नभनेको भए हुन्थ्यो भन्ने लाग्न सक्छ वा यो पढेपछि दुखी पनि हुन सक्नुहुन्छ । मलाई अहिले पनि लाग्छ मेरो परिवारले यो नपढोस् ।
यो कागजझै कच्याकुचुक भएर डल्लो परेर म भित्र बर्षौ बाचिरहेको एक अध्यारो कथा हो । यो एक बिष्मृतिको संगालो हो जो आज पनि म सँगै छ । म यस्लाई एक सग्लो पाना बनाएर प्रस्तुत गर्न सक्दिन । लेख्दा खेरी यो लयमा नलेखिन पनि सक्छ । यो भन्दै गर्दा तपाईलाई म अल्लि बढी संकुचित, कुण्ठित र निराश लाग्न पनि सक्छ । तर यसलाई समुच्चतामा नबुझिदिनु होला । यो मसँगै बाचेका तमाम म मध्धेकोे एउटा म हो । सायद सबैभन्दा बिथोलिएको म ।
यो कथाको सुरुवात म जन्मेसँगै हुन्छ । छोरी जन्मदैगर्दा थाहा छैन आजका बाआमाले कस्ती छोरी चाहन्छन् । मैले मेरा बाआमालाई पनि अहिलेसम्म सोधेकी छैन उहाँहरुले कस्तो म चाहनुहुन्थ्यो । मेरी आमाको अनुसार म महिना नपुगी जन्मेकी हुँ रे अहिलेको भाषामा भन्दा म एक प्रिम्याचियोर बेबी रहेछु । सबैले भन्छन् म जन्मदै सानि थिएँ । एक हातमा बोकेर नुहाउँन सकिने । सानि र मेरो छालाको रंग धेरैले छोरीको नहोस् भन्ने चाहने अल्लि बढी धुमिल छ । छोरी जन्मदैगर्दा धेरैले भन्छन् छोरी उन्याली होस् म उज्याली थिइन । मेरा बाआमाका लागि त्यो उज्यालो जस्तो लागे पनि अरुको लागि त्यो पक्कै थिएन । – तिमी किन यस्तो, छोरीलाई अल्लि खुवाउँने गर्नुस्, यो त कस्ती भै, कसकी छोरी हो यस्ती – मेरो हास्नेखेल्ने उमेर यी यस्तै प्रश्नहरु बेगरको कहिल्यै रहेन । जसले मलाई आज पनि म अरुजस्तै संग्लो मानिस हुँ भन्न कठिन लाग्छ ।
केटाकेटि उमेर अल्लि सजिलो थियो कसैले मलाई तँ किन यस्ती भनिहाल्दा पनि लाग्थ्यो म पछि ठूली हुनेछ । त्यो समयमा ठूलीको मतलब थियो मोटी र अग्लि । मलाई लाग्थ्यो म पछि त्यस्तै बन्नेछु त्यसपछि कसैले भने भने पनि काली मात्र भन्नेछन् । तर मैले सोचेझै म अग्लि पनि भैन मोटी पनि भैन । म सदाझै फुच्चि नै भै राखेँ । जब तपाई समाजले कल्पना गर्ने छोरीझै एक सग्लो र राम्री देखिने छोरीमान्छे रहनुहुन्न तब मानिसहरुले तपाईलाई सबै भएर पनि एक अपूर्ण मानिस झै सोच्ने बनाउँछन् । थाहा छैन रंगको कथा नेपाली समाजमा कसरी आयो । तर यसरी आएको छ तपाई को रंग अल्लि कालो हुनेबित्तिकै यदि तपाई छोरी हुनुहुन्छ भने सबैले तपाईलाई समस्याग्रस्त देख्न थाल्छन् । धेरैले एउटा खाले मात्र बिभेद कि रंगको कि शारिरिक बनावटको भोग्ने गर्छन् तर मेरो केसमा ती सबै बिभेदहरु मेरा लागि बनिदिए । आजको भाषामा भन्दा म एक भन्दा धेरै बिभेदको सिकार बनेँ ।
मलाई आज पनि आफन्तको ठूलो जमघटमा नजानुनै बेस लाग्छ । जाँनै परेमा नजाउँझै लाग्छ । गैहालेमा पनि म गएका बिहे बर्तबन्ध र चाडबाड कुनै त्यस्ता छैनन् जसमा मेरो छालाको रंग र मेरो शारिरिक बनावट बारे प्रश्न नगरिएको । प्रश्न गर्नु एउटा कुरा तर उत्तर बिनाका प्रश्नहरु मानिसहरु किन सोध्छन् म आज पनि बुझ्दिन । थाहा छैन किन एक छोरी बढ्दै गर्दा आफ्नो शरीर र रंगले मात्र त्यति धेरै जाँचिन्छे । किन शरिर नै उ बिक्ने पहिलो आधार बन्छ ? वा ऊ हुर्कदै गर्दा ऊ सँग किन समाज यति धेरै कठोर बनिदिन्छ ।
सरसर्ति हेर्दा यस्ता कथाहरु सामान्य झै लाग्छन् । तर भोग्दा यि सामान्य कहिल्यै बन्दैनन् । यात्रामा बटुलेका तिता अनुभवहरु सायद मसँगै सिद्घिनेछन् वा यो केही होइन भनेर एक अघु आवाज बन्नेछन् । सपना देख्ने उमेरमा कसैले तपाईलाई हेरेरै केही हुदिनस् भन्दिन्छ भने त्यो भन्दा कुरुप केही बन्दैन । कसैलाई प्रेम गर्दै गर्दा तँ उसको प्रेमको लायक छैनस् भन्ने आवाज जब आफैँ भित्रबाट आउँछ त्यो भन्दा कठोर केही नहुन सक्छ । वा बषौ कसैलाई प्रेम गरेर पनि उसले गर्दिन भन्दा म अरुझै नभएर हो की भन्ने आवाज आफैँ भित्रबाट आउँछ त्यो सबैभन्दा बिद्रोही आवाज बन्दो रहेछ । मेरो लागि त्यो त्यस्तै आवाज बन्यो । सायद कसैले कसैलाई मन नपराउँनु, प्रेम नगर्न सक्नु उसको स्वतन्त्रता थियो, वा उसको भागको जीवन । तर बषौ सम्म मलाई सधै लाग्यो म जस्तो देखिन्छु त्यसको कारण मान्छेले मलाई सजिलै प्रेम गर्न सक्दैन, मनपराउँन सक्दैन । यी हेर्दा सामान्य लाग्ने बिभेदको एक जटिल परिणाम हो ।
जब एक छोरीमान्छे चौबिस पच्च्सिकी हुन्छे तब उसको शरिर र रंगलाई अझ बढी गम्भिरताका साथ लिइन्छ । बिहे त्यस्तो संस्था हो जसले यी यस्ता समस्याको खुलेर वकालत गर्छ । छोरीका बाआमालाई सबैभन्दा ठूलो चिन्ता आज पनि उसको बिहेकै लाग्दो रहेछ । जब तपाई समाजले सोचेको बिहेको उमेरको पुग्नुहुन्छ र तपाई समाजले हेर्न खोज्ने टाइपको छोरीमान्छे हुनुहुन्न भने त्यही तपाईलाई रिजेक्ट गर्ने कारण बन्न सक्छ । वा धेरैले तपाईलाई तँ यस्ती छस् त्यसैले जस्तोले हुन्छ भन्छ त्यसैेलाई हस् भन भन्न सक्छन् । वा अरु छोरीहरुलाई झै तपाइलाई आफ्नो जीवनसाथी आफ्नो ढङ्गले छान्ने स्वतन्त्रता छैन भनेर समाजले सजिलै भनिदिन्छ । वा तैले यस्तो भन्दा वढी कल्पना नगर भनेर समाजले एउटा दायरा तोकिन्छ जो तपाईभन्दा उज्याला र समाजले मानेका राम्रा देखिनेका लागि कहिल्यै नबन्न सक्छ । यी सबै सबै तपाई..... भनेर सम्बोधन गरे पनि मेरा कथाहरु हुन् । मसँगै बाचेका र मजस्तै देखिने तमाम छोरीहरुका कथा हुन् ।
महिलाको शरिर बर्षौ देखि कि शारीरीक र यौन शोषणको शिकार बन्यो वा तँ अरुजस्तै छैनस् भनेर त्यहि चिज बिभेदको कारण बन्यो । आज पनि मजस्ता युवतिहरु कि राम्रीको उपमा पाएर शोषित भएका छन् वा कुरुपको उपमा पाएर बिभेदको सिकार भएका छन् । वा कतिको केसमा दुबैखाले समस्यासँग ठोकिएका छन् । अझै पनि महिलाको रंग र शरिरको कथा कसैले भन्छ भने सामान्य नमान्नु होला त्यो समाजले बर्षौदेखि सम्बोधन गर्न नसकेको राजनैतिक कथा हो । अब पनि हामी यसलाई स–साना अनुभवका कथा ठानेर सुन्न छोड्यौ भने तपाई हाम्रा वरिपरिका महिला शरिरहरु शरिरभन्दा माथि कहिल्यै उठ्न सक्नेछैनन् । यो मैले भनेको मेरो ब्यक्तिगत तर पूर्ण राजनैतिक कथा हो । सायद मैले नभनेको भए मेरो कथा कसैले भन्ने थिएन वा यहि रुपमा मानिने थिएन । हामीसँग यी यस्ता धेरै शरिरका कथाहरु छन् । आशा छ अब हामीले सदाझै शरिरका कथालाई झिना ठानेर सुन्न छोड्नेछैनौ ।
No comments:
Post a Comment