पुस्तकका कुरा

 

२३ को अन्त्यमा छौँ । यदाकदा लाग्छ बर्ष ले चाडै बिदा लिन्छ तर डिसेम्बरले सधै साथ दिन्छ । सायद यो फर्केर हेर्ने समय हो । आज बर्षभरी पढेका केही पनपरेका पुस्तकहरुलाई फर्केर हेर्दै छु । पढ्ने र लेख्ने इच्छा सधै भैराख्दा पनि मलाई लाग्छ यो बर्षले मलाई धेरैनै साथ दियो । चाहँदा नचाहँदै वा चाहँदा चाहँदै यो बर्ष केही त्यस्ता पुस्तकहरुसँग साक्षात्कार भए जसले बर्षौ सम्म मलाई सम्झीराख्नको लागि केही चिजहरु छोडेर गएँ । आज यो बर्ष पढेका त्यस्ता केही पुस्तकहरुबारे बोल्दै छु ।

१. पहिलो पुस्तक रहेको छ निरञ्जन कुँवरको Between Queens and the Cities  - थाहा छैन यो अघि नेपालमा कुनै अरु कोही जो LGBTIQ समुदायलाई प्रतिनिधित्व गर्नुहुन्छ उहाँको memoir प्रकाशित भएको थियो वा थिएन । तर कुँवरको यो पुस्तकले नेपाली समाजमा लैंगिक तथा यौनिक अल्पसंख्यक भएर बाच्नु के हो भनेर मज्जाले बुझाउँछ । कहिलेकाही आफ्नै जीवन अति कठिन लागेको समयमा यस्तो पुस्तक पढिन्छ जसले दुख र पिडाको साक्षी आफू मात्र होइन रहेछु भन्ने महसुस गराउँछ । मैले यो पुस्तक त्यस्तै समयमा पढेकी थिएँ । पढेपछि लाग्यो म भन्दा धेरै पिडामा अरु धेरै रहेछन् । निरञ्जन कुँवरको भाषा र शिल्पले अझै यो पुस्तकलाई फराकिलो क्यानभाषमा लग्नेछ भन्ने मलाई लाग्छ ।

२. अर्को पुस्तक रहेको छ Han Kang  को Vegetarian  – यो मैले पढेको पहिलो साउथ कोरीयन उपन्यास हो । दुखद्, अध्यारो तर महिलाको यौनिकताबारे लेखिएको यति सुन्दर पुस्तक मैले यस अघि पढेकी थिइन । एकोहोरो कथा भन्ने शैलीबाट मात्र परिचित हामी नेपाली पाठकको लागि यसका मल्टिपल न्यारेटहरु अनौठा लाग्छन् । तिन भागमा बाडीएको कथानकले पाठकको रुपमा अर्कै अनुभूती दिन्छ । सायद मसँग कथाकी प्रमुख पात्रको लागि सधै एक न्यानोपन रहिरहनेछ । सायद मैले उ भित्र कहि कतै आफैँ पो भेटेँ की?

३. अर्को पुस्तक रहेको छ अपराजिता पारिजातका चिठीहरु– सबैभन्दा लामा र कठिन लेखनहरु मैले परिजातको लागि लेखेकी छु । तर हरेक चोटी पारिजातलाई पढ्दा म अर्की पारिजात भेट्छु । पारिजातले शुकन्याका लागि लेखेका यी  चिठिहरु पढ्दा त्यस्तै अनुभूती भयो । आज पनि लाग्छ संसारमा सबैभन्दा करिव लेखकहरु नै छन् ।

४. चौथो पुस्तक रहेको छSmriti Ravindra sf] The Woman who Climbed Trees  मलाई यो पुस्तकको नाम र कभर मात्र होइन पढिसकेपछि पुस्तक पनि त्यतिनै मापर्यो । कहिलेकाही गर्हौ कुरा भन्नको लागि स–साना कथानकहरु काफी हुन्छन् । यो त्यस्तै पुस्तक हो । नेपाल भारत सम्बन्ध बारे धेरै गफ, छलफल र सेमिनारहरु  भएका छन् तर झिनो ठानेर छोडिने महिलाको यो ब्यक्तिगत कथाले भूगोलको ठूलो कथानकलाई बिना पूर्वाग्रह बोल्छ । 

५. नारीवादी घोषणापत्रका लागि पन्ध्र सुझाव, हामी सबै नारीवादी हुनुपर्छ– यी पुस्तकहरु भृकृटी राईले अंग्रजीवाट नेपालीमा गरेका यी मिठा अनुवादहरु हुन् । यी पुस्तकहरु पढिसकेपछि, यति मिठो अनुवाद गर्ने भृकृटीको अनुवादकलाको ठूलो प्रशम्सक पनि भएँ । चिमामाण्डा आदिचेका यी पुस्तकहरुले लैंगिकता र नारीवाद बारे धेरै कुरा हामीलाई बुझाउँन मद्घत गर्छ । साँच्चै भन्दा यी पुस्तकहरुलाई हाम्रा स्कुलले शिक्षाको पाठ्यकम्रमा समावेस गर्दा अझ प्रभावकारी बन्नेछ ।

६. खबुज– खबुज बारे धेरै सुनेर पनि यसलाई धेरै समयपछि पढेकोमा मलाई पछुतो लाग्यो । पढिरहँदा आफ्नै वरीपरीका दाजुभाई, साथीभाई जो अहिलेपनि अरबमा श्रम बेचिरहेछन्  सबैलाई एकपटक सम्झेँ । बेन्यामिनको यो सुन्दर पुस्तकको सुन्दरनै अनुवाद दिनेश काफ्लेको रहेको छ ।

७.Memories of My Melancholy Whores by Gabriel Garcia Marquez- मार्खेजलाई पढ्न पाउँनु आफैँमा सौभाग्य रहेछ भन्ने कुरा यो पुस्तक पढिसकेपछि महशुस भयो । छोटा कथाहरु पढेपनि मैले मार्खेजका लामा आख्यानहरु यसअघि पढेकी थिइन । मार्खेज यो पुस्तकले जीवनका अनौठा किस्साहरुलाई बुझ्न सधै सहयोग गर्नेछ भन्न्ो मलाई लाग्छ ।

८. शून्यको मूल्य– नवराज केसीको यो पुस्तकले सायद यो बर्ष नेपाली साहित्यमा सम्झन लायक अर्को पुस्तक दियो भन्ने लाग्छ । सायद हजारौले देख्न नसकेको स–साना झिना मानिने जीवनका मूल्यहरु एक लेखकले मात्र देख्न सक्छ । नवराज केसीलाई पढ्दा त्यस्नै अनुभूती हुन्छ ।

९. Days at the Morisaki Bookshop by Satoshi Yagisawa- मुराकामी बाहेक अरु जापानी लेखक सँग यसअघी साक्षयात्कार नभएको मेरो लागि साटोसीको यो पुस्तक चेरी अन द टप थियो । मलाई लाग्छ पुस्तकको संसारलाई रोज्ने सबैलाई यो पुस्तक मनपर्छ । कथानक लामो छैन पात्रहरु सामान्य मानिसझै लाग्छन् । तर सामान्य मानिसहरु किताबको संगतका कारण अरु भन्दा भिन्न र फराकिला लाग्छन् । सायद थोरै शब्दमा धेरै भन्न हामी सबैले जापानी लेखकबाट सिक्नुपर्छ ।

१०.  Heaven by Mieko Kawakami- यो दुखद तर असाद्घै सुन्दर उपन्यास हो ।  उपन्यासका पात्रहरु दुखी छन् तर दुखले सिकाउँने अनौठा पाठहरु सिकाउँछन् । यो यति सुन्दर छ कि म यसलाई ब्याख्या गरीराख्न सक्दिन । डिएर कोजीमा, तिमी अहिले जो छौ सायद म त्यही थिएँ । आजकल तिमीझै म पनि बुझ्दै छु अरुझै नहुनु धेरै कुरा हुनु रहेछ ।

निशब्दता

म बोल्न सकिन, लाग्यो अब शब्दको कुनै अर्थ छैन । थाहा छैन के भयो उसले केही नभनी फोन काट्यो । मैले आफ्ना आशुहरुलाई रोक्न सकिन । 

हाम्रो सम्बन्ध हेल्लो हाइ बाट सुरु भएको होइन । सायद अरु कोही र्यान्डम मान्छेलेझै बोलाएको भए वा क्रिपि तरिकाले बोल्न सुरु गरेको भए म सायद उसँग कहिल्यै बोल्दैनथेँ । सायद उ मेरो बल्ग पढ्ने गथ्र्यो । एकदिन अचानक मेरो कुनै र्यान्डम बल्ग तल एक लामो कमेन्ट भेँटेँ.............. 

सायद लेख्नु आफैँमा सुन्दर कुरा हो । तर सम्झिराख्नु सबैसँग चाहेर पनि शब्दहरुसँग खेल्ने कला हुँदैन । जब तपाईका ब्लगहरु पढ्छु यस्तो लाग्छ तपाईसँग झै मसँग पनि रिक्तताको कहिल्यै नपुरीने खाडल छ । सायद सबै मानिसहरु अपुरा छन् । हुनसक्छ तपाईझै म पनि आफ्ना रिक्तताहरु सहित बाचिरहेछु । यदाकदा लाग्छ शब्दले रिक्ततालाई कसरी सम्बाोधित गर्ने । तर तपाईलाई पढेपछि लाग्छ सबैचिज सम्भव छ । लेखिरहनुस्......... म तपाईको सेक्रेट एडमाएरर

सायद उ मसँग बोल्न चाहन्थ्यो । सायद सबै मानिस आफूलाई सजिलोसँग ब्यक्त गर्न सक्ने मानिसको खोजिमा सधै रहन्छन् । सायद उ पनि त्यस्तै मानिसको खोजिमा थियो । सायद म पनि । सायद त्यही नै कारण थियो हामी दुबै सजिलै कनेक्ट भयौ । मलाई लाग्यो उ मेरो नाजुकतालाई कठोर बनेर बुझ्दैन । मलाई मैरै पोजिसनमा बसेर सुनिदिने मानिस चाहिएको थियो । सायद उसलाई पनि ।

यसरी दिनहरु बित्दै गए । कमेन्टबाट हामीहरु इमेलमा पुग्यौ, इमेलबाट फोन कलमा , फोन कलबाट भिडियो कलमा । सायद आजकल सम्बन्धहरु यसरीनै बन्दै जान्छन् । सायद मसँग यस अघि भन्नको लागि सिंगो साम्रराज्य थियो तर सुनिदिने मानिस थिएँन । उ यसरी जीवनमा आयो लाग्यो अब मलाई सुनिदिने मानिसको कमि छैन ।

 म उसलाई धक नमानिकन सबै चिज सुनाउँने गथेँ । उसँग त्यस्तो केही चिज छैन जो मैले नसुनाएको होस् । प्रेमको, शरीरको , भावनाको सायद सबै सबै सुनाउँन मिल्ने र सुनाउँन सक्ने सबैसबै म सुनाउँथेँ । उ भन्थ्यो, “ जीवन यस्तै नै हो । यो त नियती हो जीवनको । यस्तो कुरालाई सामान्य घटना मानेर अघि बढ्नुपर्छ ।” सायद मेरा लागि उसले भनेका सबैभन्दा सुन्दर वाक्यहरु यीनै थिएँ । यस्तो लाग्थ्यो कोही जीवनमा यसरी आएको छ जसले आगमनले जीवनका अनेकौ अप्राप्तिहरु प्राप्तिझै बनेका छन् ।

ति सब अनुभवहरु मेरा लागि सधै अनौठा थिएँ । मैले कहिल्यै नजिकबाट यसरी कसैलाई भेटेको थिइन । सायद कहिल्यै सोचेको पनि थिइन जीवनमा कोही त्यस्तो आउँनेछ जसले म भित्रका बिरोधाभाषहरुलाई अप्राप्तिहरुलाई एकाएक प्राप्तिझै बनाइदिनेछ ।

थाहा थिएन उ म बाट के चाहन्थ्यो । सायद उसको लागि त्यो सब सधै कोहीसँग भेट्टिएपछि वा नजिकिएपछि हुने सामान्य बदलाव मात्र थियो । तर मेरो लागि ति सबै सबै चिज सुन्दर अनुभूतीहरु थिएँ । म यदाकदा भन्ने गर्थे जीवनमा तिमीले जे दिएका छौ त्यसले मेरो जीवनमा ठूलो अर्थ राख्छ । सायद उ चाहन्थ्यो मैले यी सब चीजलाई एक सामान्य घटना मानेर अघि बढुँ । उ भन्नेगथ्र्याे , “ तिमीले जे अनुभव गर्यौ त्यो सामान्य चीज हो । हरेक सामान्य घटना जब पहिलोपटक हुन्छ त्यो सधै असामान्य झै लाग्छ । तर जीवनमा एक .खाले दुरी सधै आवस्यक पर्छ । मैले भनेको मान्छेउ भने कृपया केही दुरीबाट मात्र हेरीदेउँ । डिट्याचमेन्ट सधै जीवनमा आवश्यक पर्छ । जहिले पनि जोसँग पनि”। सायद उसलाई जे भन्नु थियो त्यो उसले भनिसकेको थियो । 

मसँग उसका लागि त्यती धेरै अपेक्षाहरु थिएनन् । म त एक अपेक्षा बिहिन मान्छे थिएँ । स्कुलमा घरपरिवारबाट पनि मसँग केही अपेक्षा थिएन । म त केवल एक बतास थिएँ । सायद मसँग उड्नको लागि केही अक्षरहरु थिएँ । मैले नलेखेकोमा वा लेखेकोमा परिवारले मसँग न गुनासो गथ्र्यो न खुसी ब्यक्त नै गथ्र्यो । मेरा लागी शब्दको दुनिया आफैले आफैलाई खोज्नको लागि आइपरेको थियो । म लेख्थेँ किनकी म दुखी थिएँ । समाजसँग परिवारसँग मेरा केही गुनासाहरु थिए । सायद ति गुनासाहरुलाई बाहिर निकाल्न मसँग कुनै अर्को माध्यम थिएन ।

उसको आगमनले म खुसी त भएँ तर किनकिन उसको प्रवेशसँगै मैले मेरो अक्षरसँगको सम्बन्धलाई बचाइराख्न सकिन । उ भन्ने गथ्र्यो , “ म तिमीलाई सबैभन्दा सुन्दर तिम्रा लेखाइहरुमा भेट्छु । लेख्ने काम कहिल्यै नछोड्नु ।” तर थाहा छैन किन उ जीवनमा आएसँगै मैले चाहेर पनि लेख्न सकिन । म चाहन्थे अब मैले धुमिलताका होइन केही उज्याला संयोगका कथाहरु लेख्नुपर्छ । तर थाहा छैन किन मैले संयोग र प्रेमका कथाहरु कहिल्यै लेख्न सकिन । 

उ कहिलेकाही भन्ने गथ्र्यो – “म आजकल तिमीसँग भएर पनि नभएझै महसुस गर्छु । मलाई लाग्थ्यो मेरो साथले तिमीमा रहेको लेखाइको कन्फिडेन्स अझ बढ्नेछ । तर किनकिन लेखकसँग नजिकिनु एक र्दुभाग्य रहेछ । यदाकदा मलाई तिमीसँग नजिकिएकोमा पछुतो लाग्छ ।” सायद उसले जे भन्यो त्यो एक पाठकको रुपमा असाद्घै सुन्दर अभिब्यक्ति थियो । तर एक साथिको रुपमा एक कठोर अभिब्यक्ति । किन किन म ति दुबै सम्बन्धहरुलाई गुमाउन चाहदैनथेँ । 

थाहा छैन किन किन तर म उसलाई गुमाउँन पनि चाहँदैनथेँ तर लेख्न नसकेकोमा पनि खुसी थिइन । म जे थिएँ म दुखी भएर पनि लेखाइमा थिएँ । मलाई आफूलाई गुमाउँन लागेकोमा एक खाले अनौठो ग्लानी थियो । तर उ मेरो जीवनमा यसरी आएको थियो जसले मलाई मान्छेको रुपमा एक पूर्णताको अनुभूती दिएको थियो । म त्यो अनुभूतीबाट पर भाग्न पनि चाहँदैनथेँ।

थाहा छैन के भयो एक दिन अचानक घुम्न जान्छु भनेर निस्केको उ पहिलेझै मेरो जीवनमा फेरी फर्केन । थाहा छैन उसले के सोच्यो । सायद उसलाई म भन्दा मेरो लेखाइ प्यारो थियो । उ बिनाका ति कयौ दिनहरु मेरा लागि सजिला थिएनन् । फेरी म अनौठो रित्तताको अनुभूती सहित बाच्न थालेको थिएँ । उ बिनाको अनुभूतीले फेरी म अक्षरसँग नजिकिन पुगेँ । सायद अक्षरसँग नजिकिनु भनेको आफैँििभत्रको अपूर्णतालाई सम्बाोधित गर्नु हो । उसको अनुपस्थितिले फेरी मलाई लेख्ने कर्म सँग नजिक बनायो । 

करिब दुई महिनापछि फेरी उ फर्कयो तर त्यही स्वरुपमा होइन । सायद उ मसँग जानाजान केही दुरी राख्न चाहन्थ्यो । थाहा छैन किन आज जब फेरी उसँग फोनमा बोलेँ मैले आफ्ना आँशुहरुलाई रोक्न सकिन । थाहा छैन उसले के सोच्यो उसले अनायास फोन काट्यो .................................................

मसिना कुरा– भाग १४

कहिलेकाही लाग्छ आफैले बनाएका मानकहरु आफैँले भत्काइदिउँ । आज त्यस्तै कुनै दिन हो । चिसो दिन छ । यी पुसका चिसा दिनहरु अति नै अप्रिय लाग्छ ।  सबैतिर तुवालोले ठाकेको छ । चिसो सिरेठोले झ्याल छोड्न सकेको छैन । चिसो बिहानीलाई टक्कर दिन चिसै पानीले नुहाएर आएकी छु । लाग्छ चिसोलाई चिसै ठानेर कतिदिन यसै कटाउँ ।

न फूलहरु फर्किएका छन् न चराहरु उडेका छन् । प्रकृति पनि नखुलेको बेला मान्छे कसरी खुल्न सक्छ । सबैतिर धुमिलता छ । यस्तो चिसो समयमा कहिलेकाही चिसा बिचार पनि आउँछन् । चिसो हिमाललाई सुन्दर ठान्नु सायद कुनै भ्रम हो । चिसा चिजहरु कसरी सुन्दर बन्न सक्छन् ? यी दुरीहरुबिच सुन्दर देखिने, सायद चित्रझै लाग्ने केही प्रतिबिम्ब मात्र हुन् हिमालहरु । थाहा छैन कुनै दिन नजिकबाट हिमाल देखेँ भने सायद म भित्र आउँने यी–यस्ता भावनाहरुमा केही पर्विवर्तन पो आउँने छ कि ?

बिहानै यी यस्तै भावनाहरुले रुमलिन्छु । सायद बिहानी आफैँले आफैँलाई एक पटक फेरी फर्केर हेर्ने समय हो । आफैसँग धुमिलिँदैछु र आफैँलाई सङ्ल्याउँदैछु । धमिलिनु सङ्गलिनु सायद नियती हो । जिउनुको नियती । नियती भन्दा पर सायद कोही छ र ? कहिलेकाही रुखहरुलाई एकोहोरो हेर्ने गर्छु यस्तो लाग्छ कसरी स्थिर भैदिन सक्छ कोही । मलाई उनीहरुको स्थिरता देखेर लोभ पनि लाग्छ माया पनि लाग्छ । कयौ हुरी हन्डरहरु त्यसै केही नभएझै कसरी सहिदिन सक्छन् ?

मंशिरको महिना भर्खरै भ्याइएको छ । अब मंशिरमा जस्तो चहलपहल रहने छैन । मलाई मंशिर असाद्वै कुरुप लाग्छ । परम्पराको नाममा, नियतीको नाममा, देखासिखिको नाममा कयौ मंशिरले स–साना नानीहरुलाई आफैँ नबुझ्दै अन्माउँछ, यो देख्नु मेरो अाँखाका लागि असाद्वै अप्रिय समय हो । धेरै नानाीहरुलाई लाग्छ यसले उनीहरुलाई पूर्ण बनाउँनेछ , उनीहरुका आमाहरुझ,ै हजुरआमाहरुझै उनीहरुलाई फेरी लाग्छ नियती यही हो । यो सँग रमाएर हिड्नेहरु मात्र महान् हुन् । यो भास्य सहित समाज चलिरहेछ । थाहा छैन कुनै दिन हामी आफैँले हाम्रो आफ्नै भास्यलाई फर्केर हेर्यौ भने कतिधेरै धुमिलिनेछौ ।

केही वर्ष अगाडी सम्म लाग्थ्यो अब बिस्तारै समय बद्लनेछ । छोरी भएको नाममा, परम्पराको नाममा, बंश र कुलको नाममा अब हामीले आफैँलाई मार्नेछैनौ । कोसँग कसरी जीवन बिताउनेमा हाम्रो आफ्नै रोजाइ हुनेछ । छोरीहरुले वा छोराहरुले आफ्नै रोजाइको यात्रा त गर्नेछन् तर उनीहरुको रोजाइसँगै समाज बद्लनेछ । अहिले लाग्छ समय मात्र बद्लने रहेछ रोजाइ फेरी दोहोरीनेरहने रहेछ । स–साना घुम्टोको साटो भूई लत्रने घुम्टोहरु दोहोरिएका छन्, फूली, तिलहरी र पोतेहरु दोहोरीएका छन् । सायद हामी बद्लन चाहँदैनौ । सायद हामीलाई यही चिज मनपर्छ । सायद हामी यसैमा रमाउँछौ ।

हिजो परिर्वतनका नारा लगाउँनेहरु आज परिवर्तनको अर्कै स्वरुपमा देखिन थालेका छन् । थाहा छैन हामीले लगाएका नाराहरु कहा कता हराए । आधुनिक भनिनेहरु साडीका र चोलीका डिजाइनमा आधुनिकता खोजीरहेछन् । समाजको यो बिद्रपु स्वरुप देख्दा यदाकदा लाग्छ अब समाज होइन समाजसँगै आफू नभिटिएकोमा ै आफैलाई खोज्ने पर्ने समय आएको हो की ?

पुस सिद्विनेछ फेरी माघ र फागुन यसरी नै फर्कनेछन् । असनका गल्लीहरुमा भिड बढ्नेछ । भिडले फेरी पनि त्यही  भाष्य बोकाएर अर्को पुस्ता हुर्काउनेछ । परम्परा देखाउँने नाममा, समाजसँगै चल्ने नाउँमा,अरुझै बाच्ने नाउँमा फेरी पनि त्यही भाष्य दोहोरीरहनेछ ।  सायद दोहोरीनुको यो नियतीलाई हामीले छा्ड्नेछैनौ । हाम्रा आमाहरु, हाम्रा हजुरआमाहरुझै हाम्रा नानीहरुले पनि समाजले बुझाएको यो संरचनालाई नियतीको अन्त्मि बिन्दु ठानेर हिड्नेछन् । 

कहिलेकाही लाग्छ यी सब बोझहरुबाट हामी कहिले मूक्त हुने । सायद मेरी आमाझै कुनै समय मलाई पनि यही भाष्यले पिरोल्नेछ । अरुकाझै मेरी छोरीको सिउँदोमा पनि समयमै सिउँदो रंगिनुपर्छ भन्ने लाग्नेछ । हामी फेरी साडिका रंग र चुराका डिजाइनमा वा अरु कसैको अस्तित्वलाई नियती ठानेर बाचिरहनेछौ । 

सायद यी सबै सबै बारे सोचिबस्नु दुखी हुनु हो । हुनसक्छ आफैलाई फर्किहेर्ने एक बाहाना मात्र हो ........................

मसिना कुरा – भाग १३

बिहान धमिलो छ । आकाशमा तुवालो मस्त छ । सहर कुनै चित्रकारले भर्खरै सुरुगरेको पेन्टिङझै सेतामम्य छ । चराहरु सायद आफ्नै गुडमा कुत्रुक्क भएर बसेका छन् । फूलहरु सेता थितका थोपाहरुले रुझेका छन् । कहिलेकाही चिसो घाँम पानीको असर त तिनिहरुलाई पनि पर्दो । तर कसरी कोही यती शान्त भैदिन सक्छ । मलाई रुख र फूलहरुको शान्तताले असाद्वै लोभ्याउँछ । सायद उनीहरुलाई लाग्छ यहि नै नियती हो । सायद जीउँनुको नियती ।

यो चिसो बिहानीलाई न्याना शब्दहरुले स्वागत गर्नुपर्ने भएको छ । शब्दहरु पनि चिसो भैदिए चिसोमा अझ बढी चिसो थप्नुमात्र हुन्छ । न्यानो उर्जासहीत बिहानीलाई स्वागत गरेकी छु । आज बिहान मात्र “इकागी– द जाप्नीज सेक्रेट टु लङ एन्ड ह्याप्पी लाइफ” पढी भ्याएकी छु । किताबको केही उर्जा ममा पनि थपिदिको छ । जापानीहरुको लामो र स्वस्थ जीवनका केही ट्रिप्प र केही टिप्स लेखकले पुस्तकमा लेखेका छन् । मनले भन्दैछ केही टिप्सहरु म पनि लिनेछु । समग्रमा पुस्तकमा जीवनलाई कसरी अर्थपूर्ण तरिकाले बाच्ने भनेर सिकाएको छ ।

थाहा छैन अर्थपूर्ण बनाउँछु भनेर सोचेर पनि हाम्रो जीवन कसरी अर्थपूर्ण बन्छ । समाजलाई लाग्छ उनीहरुले भनेझै जीउँनु मात्र अर्थपूर्ण जीउँनु हो । समाजको संरचनाभित्र जब तपाई पर्नुहुन्न यस्तो लाग्छ सबैभन्दा लहडे जीवन मै बाँच्दैछु । समाजले लहडे भनेपछि कहिलेकाही लाग्छ आफूले आफैलाई पनि लहडे भनेर सेल्फकेल्म गरिदिउँ । 

मंशिरको महिना छ सामाजीक संञ्जाल कपडा र रंगरोकनले रंगिएको छ । स–साना नानीहरु मेरो लागी जीवन कोही आउँदैनकी अथवा यस्तो आओस् भन्ने प्रकारको पोष्ट गर्दैछन् । कहिलेकाही त्यस्ता पोष्टहरु देख्दा हामी कहाँ छौ भन्ने पनि लाग्छ । आज पनि समाजको लागि बिहे सबैभन्दा ठूलो उपलब्धि हो । छोरीहरुको दिमाग यसरी भरीएको छ कि बिहे भएपछि उनीहरुको जीवन सबैभन्दा सजिलो बन्छ । छोराहरुको लागि कमाउँनुको बिकल्प छैन । कहिलेकाही यो हेर्दा खेरी समाज अहिले पनि त्यही पुरानो हन्टिङ ग्यादरीङको संरचनामा अडिराखेको झै लाग्छ । हामी वैचारीक रुपमा अझ त्यही संरचनामा  छौ झै लाग्छ ।

यीनै संरचनाका मिथहरुमा हामी कति धेरै पिल्सीएका छौ । कतिका लागि त्यो संरचनामा अडिनु असाद्वै सजिलो चिज हो भने कतिका लागि त्यो असाद्वै गह्रौ चिज पनि हो । बिहे बारेको छलफलमा  हामी कहिल्यै अंगाङ्गता भएका, लैङ्गिक तथा यौनिक अल्पसङ्ख्यक बारे सोच्दैनौ । कम कमाउँने पुरुष र समाजको मानकमा सुन्दर नठानिने महिला बारे पनि सोच्दैनौ । उनीहरुको लागि बिहे सजिलो चिज होइन । तर समाज भन्दिन्छ बैबाहीक जीवनमा पस्नु जीवनको सबैभन्दा ठूलो उपल्ब्धि हो । मलाई कहिलेकाही लाग्छ मुलधारभित्र रहेको त्यो ठूलो हिस्साले मूलधार बाहिर रहने त्यो सानो हिस्सालाई सधै नगन्य देखाउँनेछ ।