एक अन्त्य एक सुरुवात

फेरी अर्को दिन भैसकेको छ । चराहरु उड्न थालेका छन् । बादलहरु आकाशभरी मडारिएका छन् । मानिसहरुको आवाज गुन्जिन थालेको छ । केटाकेटीहरु निद्राबाट बिउँझिसकेका छन् । हिजोको म आज हुनेछैन । एक अन्त्य एक सुरुवात ।

कथाले आज अर्को मोड लिनेछ । खै किन मैले अरोचक लागेर बिचमै टुङ्ग्यादिएकी एक नायिका मेरो सपनामा आएर उसको अन्त्यको बिरोध गरी । उसको बिरोध माथी मैले बिरोध गर्न सकिन । मलाई पनि कसैले कुनै समय केही नभनी बिचमै अरोचक ठानेर छोडिदिएको थियो । म उसको भावनालाई बुझ्छु । आफ्नो अस्तित्वलाई अरुले नगन्य ठान्नु के हो त्यसको अनुभूती मसँग पनि छ । तर म स्वार्थी लेखक हुँ । वा हरेक लेखक स्वार्थी नै हुन्छन् । हामीले हाम्रो स्वार्थको संसार कल्पना गर्छौ । मैले पनि त्यही गरेँ जुन राम्रो काम थिएन । तर म उसलाई फेरी आफ्नो कथामा भित्रयाउन सक्दिन । चाहेर पनि सक्दिन । नचाहेर पनि सक्दिन । 

उसको बिरोधको म अनुयायी हु । प्रसंम्सक हु । मैले पनि त्यो समय बिरोध गर्न सक्न पथ्यो तर सकिन । म उसको आटलाई सम्मान गर्छु । तर म स्वार्थी छु उसलाई कथामा फेरी अर्को चरित्र दिन सक्दिन । सायद संसार यस्तै नै हो । हामी सबै स्वार्थी नै छौ । हामी बुझेर पनि स्वार्थी छौ अबुझ भएर पनि स्वार्थी छौ । उ अरोचक छ भन्ने ठान्दा ठान्दै मलाई किन लाग्यो उ मेरो कथाको नायिका बन्छे ? फेरी बिचमै किन लाग्यो बन्न सक्दिन भनेर । मलाई आफैँ देखेर लाज लाग्दै छ । आफ्नै काम देखेर लाज लाग्दै छ ।

हो यसरी कल्पनाको सपनालाई सम्झेर मैले मेरो दिनको सुरुवात गरेँ । यो केहीको अन्त्य पनि हुनसक्छ । यो केहीको सुरुवात पनि हुनसक्छ । हिजोझै आज म निराश छैन यो सत्य हो । तर म मेरो बिचबाटोमै छोडिदिएकी नायिका बारे दुखी छु यो पनि सत्य हो । हो म अलिअलि खुसी र अलिअलि निराश छु । तर म आज हिजोझै हुन चाहन्न । म इतिहासलाई सम्झन चाहन्छु कहिलेकाही सम्झन पनि चाहन्न । तर जिउँनु त आजलाई छ । एक अन्त्य एक सुरुवात ........................

एक सपनाको अन्त्य

 

बिहानै चराहरु उड्न थाले । बादलहरु आकाशमा भरिए । मानिसहरुको पाइला सडकमा पर्न थाल्यो । सपनाहरुको भिडमा मैले एक सपना गुमाए । सायद संसार यहि नै हो । वा संसारको लागि यो केही होइन । तर मन हो मान्दैन । फेरी टुक्रिनु छ एकपटक फेरी जुट्नु छ अर्कोपटक ।  एक निरन्तरता....

म टुक्रिनुको निरन्तरतालाई तोड्न चाहन्थे । एक सपना बोकेर अर्को सपना छेउ पुग्न चाहन्थे । पहिलोपटक कक्षा चारमा चौंथो हुँदा जसरी टुटेकी थिएँ आज फेरी अर्कोपटक त्यसरी नै टुटेकी छु । कहि जानु थियो । कहि भाग्नु थियो, आफैँबाट , समाजबाट वा भनौ आफन्तबाट । जहाँ म छु त्यहा म निस्सासिएकी छु । मलाई हरेक मंशिर, बैशाख असार र फागुनहरुले नयाँ ट्रमा दिएर जान्छन् । मलाई त्यो ट्रमाबाट भाग्नु पनि छ । र कहि कतै गएर आफैँलाई खोज्नु पनि छ । तर दौडिएर समात्न खाजेका सपनाहरु मेरा मुठ्ठिहरुबाट भाग्छन् ।  सायद उनीहरुलाई अरु कसैको मुठिमा पुग्नु छ । यी खाली हत्केलाहरु बोकेर फेरी हिड्नु छ, दौडनु छ र कहि नपुगी फर्कनु छ अर्कोपटक ।

कहिलेकाही बिहानीहरु बिहानी बोकेर आउँदैनन् । खबरहरु अध्यारो रात बोकेर आउँछन् । आज बिहानै कसैले मलाई अर्को अदिनो रात खबरमा पोको पारे पठाइदिएको छ । अब मसँग बिहानी छैन । बिना बिहानीको दिनको प्रतिक्षामा छु । यी अध्यारा बिहानीहरुले सपनाको अन्त्य गरिदिन्छन् । मैले आज त्यसरीनै एक सपनाको अन्त्य गरेँ । हिड्ने मान्छे लड्छ भन्छन् । यदि मान्छे हिड्ने बित्तिकै लडेर उठ्नै सकेन भने के गर्ने ? हो म त्यसरीनै लडेको लड्यै छु । तपाइहरुले पढ्ने यी सुन्दर शब्दाबलीको पछाडी कयौ अध्यारा दिनहरु साक्षि छन् ।

  प्रिय समय, किन तिमी सपनाको समाप्तिको मात्र खबर बोकेर आउँछौ । यी बिरक्तीका अक्षरहरु लेख्दादेख्दा म थाकिसकेँ ..........................

तिम्रो नाममा एउटा पत्र

 

प्रिय तिमी,

चराहरुझै उड्नु र बादलहरुझै घुम्नु । यो खुल्ला आकाश र सिमाबिहिन नदीहरु तिम्रा हुन् । उड्रे पनि उत्रनु । पौडेर पनि डुब्न । हिमालझै अगल्नु र नदीझै डुब्नु । गहिराइ र उचाइ दुबै तिम्रा हुन् । यो धरती, आकाश यी खलीयानहरुले तिमी र मलाई नबाधेकोमा दुखी नहुनु । तिमी तिम्रो हृदयको राजा बन्नु म मेरो हृदयको रानी बन्नेछु ।

कुनै दिन लागेको थियो तिमी बेगरको म के म ? अहिले लाग्छ तिमी बेगरको म पो म । कहिलेकाही तिमीलाई नचाहिने बन्धनहरुमा बाधेझै गरेँ हुला त्यसको लागि माफी दिनु । म त आफूले आफैँलाई बाधेकोमा त दुखी छु तिमीलाई बाधेकोमा त कता कता । हृदयमा छौ र रहनेछौ । भेटेकोमा र छुटेकोमा पनि कुनै गुनासो रहनेछैन । तिम्रा क्षितिजहरु तिम्रा बनुन मेरा क्षितिजहरु मेरा बनुन् । यो दुर देशबाट क्षितिजहरु नाघेर मेरा सुभेक्षाहरु तिमीमाझ पुगुन् ।

तिमी तिम्रो हृदयको मालिक हौ । असिमितताको साम्राज्य । म मूर्ख थिएँ मैले बाध्न खोजेँ । तर मलाई तिमी नबाधिएको नै मनपर्छ । एक खुल्ला आकाशझै तिमी मेरो हृदयमा पस्यौ मलाई लाग्यो प्रेमलाई बन्धनहरुले बाध्नपर्छ । तर आकाशलाई समेट्नको लागि पनि आकाश नै चाहिन्छ म आकाश थिइन । तिमीलाई समेट्न सकिन । तर हृदयको आकाशमा तिमी सधैँ रहनेछौ ।

यो एक बिन्दुले एक असिमितताको साम्राज्यलाई गरेको प्रेम थियो । मेरा सिमानाहरु थिए । सिमितताहरु थिएँ । मैले मेरो स्वार्थको तिमी रोजेँ । तर तिमी त एक अर्को युग हौ । धेरै फराकिलो युग । मैले तिम्रो त्यो फराकिलो यूगलाई एक सिमित भूगोलमा समेटिरहन सकिन । र सक्दिन पनि । आफ्नै यूगमा बाच । 

तिमीलाई भेटेकोमा सधै कृतज्ञ हुनेछु । नबाधेकोमा अझ कृतज्ञ । तिमीले मलाई पखेटाहरु दियौ लाग्छ म अब उड्न सक्छु । कुनै दिन उडेर तिम्रो भूगोलमा आएँ भने अगाल्नु । तिम्रो अगालोले म फेरी उड्न सक्नेछु । उडेको म तिमी पनि हो । यीे प्रेमका अक्षरहरुले पनि म तिमीलाई बाध्न सक्दिन । यो भूगोल तिम्रो हो जस्तो बाच्न चाहन्छौ त्यस्तै बाचँ ।

उही म.......

पुग्छु भनेर हिडेको बाटो

तिमी कहाँ पुग्यौ भनेर कसैले सोध्यो भने म झस्किने गर्छु । म कहाँ पुगेँ म आफैलाई सोध्ने गर्छु । अनि अनुत्तरीत भेट्छु । उत्तर र अनुत्तरीत हुनु बिच कहि कतै म छु । हिडेको बाटो कहाँ पुग्छ थाहा पनि छैन । कहाँ पुग्नु छ त्यो पनि थाहा छैन । बाटोमा नहिडेको पनि होइन । गन्तब्यहरु नभएका पनि होइनन् । तर पुगेर पनि सधैँ पुग्छु भनेको ठाँउ पुगेको छैन ।

बाटाहरु सधैँ खुल्ला देख्छु । पैतालाहरु थाकेका पनि छैनन् । तथापी पुग्छु भनेर हिडेको बाटो सधै अपुरो र अधुरोझै लाग्छ । कहाँ पुगेपछि बाटो टुङ्गिन्छ थाहा पनि छैन । हरेक दिन बिहानै बाटामा हिड्नेहरुको लर्को देख्छु । बिहानै मर्निङबाकमा जानेको लर्को । त्यसपछि झोला बाकेर बिध्यालय जानेहरुको लर्को । त्यसपछि फेरी काममा जार्नेहरुको लर्को । हिड्नेहरुलाई एकतमास हेर्छु । के उनीहरु हिडेको बाटो आफ्नो रोजाइको बाटो हो ? के मानिस त्यसै हिड्छ मन नलागी नलागी जसरी म पनि हिड्छु कहिलेकाही ?

कहिलेकाही  लाग्छ हिडेको बाटो बाटो मात्र हो तर मेरो बाटो होइन । आफ्नो नलागे पनि म हिडिदिन्छु । म अर्थ खोज्दिन । बिनाअर्थ हिड्नु छ र कही नपुगी फर्कनु पनि छ । हिडेको झै त मलाई यी किबोडहरुमा आफ्ना औला दौडाउँदा मात्र लाग्छ । नत्र बेअर्थ बिनामतलब बेपरर्वाहा हिडिदिन्छु ।

हिजो नै त हो । कुलेश्वर बल्खु किर्तिपुर बेअर्थ कुदेँ र आफ्नै गुणमा फर्के । बाटामा मानिसहरु मात्र होइन झरेका पातहरु, फूलेका फूलहरु र मुस्कुराएका रुखहरु भेटेँ । त्यो कहि पुग्छु भनेर हिडेको बाटो थिएन । के बरालिनु हिड्नु होइन । म त किबोडमा पनि बेअर्थ आफ्ना औलाहरु चलाउँछु । मलाई थाहा छैन मेरा अक्षरहरु कहाँ पुगे र कहाँ पुग्नेछन् । कहि पुगे भने त्यो संयोग हो । पुगेनन् भने ती मेरा हुन् । यो हिड्छु भनेर पनि गन्त्ब्य नतोकेको बाटो हो । 

ममि भन्नुहुन्थ्यो अक्षर भनेको नदी त्यसले तिमीलाई पर लग्नेछ । त्यो बिम्बमा थियो । मैले बुझिन पनि र बुझ्दैछु पनि । मेरी आमा र हजुरआमाले नहिडेको वा हिड्न नसकेको बाटो मेरो बाटो हो । म सँग बिना शब्दको इतिहास छ जसलाई म शब्दमा भन्न चाहन्छु । तर पुग्नु कहि छ भने त्यो कसैले नबोलेको क्षितिजमा पुग्नु छ र कोर्नु छ आफू हिडेको बाटो । तर म यो सब आमालाई भन्न सक्दिन । भन्छु त यिनै अक्षरहरुमा । 

कहिलेकाही लाग्छ पुग्नु र पाउँनु आफैँलाई रहेछ । बाटोमा गुमाउँनु पनि आफैँलाई रहेछ । आफ्नै प्रतिबिम्बले तर्साउँछ पनि । आफ्नै अहमले डराउँछ पनि । तर नि हिड्नु पनि छ र कहि पुग्नु पनि छ, पुगेपछि नपुगेझै महशुस गर्नु पनि छ । यो हिड्नुको एक प्रतिकात्मक वर्णन हो हिड्दैमा हिडिन्छ भन्ने पनि छैन । पुगेको ठाउँ आफ्नो हो भन्ने पनि छैन । 

हिडाइ र आफूविचको दुरीहरुलाई यदाकदा नाप्ने गर्छु । कहिलेकाही लाग्छ यी दुरीहरु मैले बचाइराखेका जीवनका अवशेषहरु हुन् । तर थाहा छैन कुने दिन यीनीहरुले सामिप्यता रोजेँ भने ..... यी विन्दुहरुझै हामी जोडिनेछौ वा रोज्नेछौ आफ्नै बाटो ।

स्मृति

झिसमिसे साँझ पर्दैछ । सायद घरअगाडीको आँपको रुखमा चराहरु बास बस्नको लागि चिरबिर गर्दै होलान् । आमा बाख्राहरुलाई खोर भित्र हुल्न लाग्दै हुनुहोला । घाम हिमाल नजिक पुग्यो होला । मस्र्याङ्दीको आवाज अझ चर्को सुनिन थाल्यो होला । झ्याउँकिरीहरु पनि आए होलान् । आज घर स्मृति बनेर फर्केको छ । जहाँ पुगे पनि सम्झने त घर नै रहेछ । यो घरमय साँझ हो । म घरको स्मृतिमा लिप्त छु ।

यसरी नै स्मृतिहरु फर्कन्छन् । यसरी नै तिमी फर्कन्छौ । कहिलेकाही समयले पनि पछाडीको यात्रा गर्छ । यात्रालाई फेरी फर्केर हेर्छ । तिमीलाई पनि म कहिलेकाही त्यसरीनै फर्केर हेर्छु । सायद हेरीरहनेछु । सायद हेर्नेछैन । सायद अर्को पटकबाट कहिल्यै हेर्नेछैन । दूई महिना हुन लागिसकेछ  सायद तिमी स्मृती बनिसकेछौ ।

दूई महिना अघि केही महिना यही समय म तिम्रो फोनको प्रतिक्षामा हुन्थेँ । त्यो स्मृति थिएन त्यो त समय थियो । अब त्यो रहेन । तर सम्झना नआउँने होइन । तर त्यो सम्झनामा बाचिरहँन सक्दिन । कहिलेकाही लाग्छ जीवनमा निमेशभरको यूफोरीया कहिल्यै नआओस् । मलाई जीवनका लामा यात्राहरु मनपर्छ । मिठा बिदाईहरु मनपर्छ । तुफानसरि आएका केही हलचलहरुले तुफाननै सरी छोडीजाँदा रहेछन् ।

सायद त्यो तिम्रो चाहना थियो । सायद त्यो बाध्यता थियो । सायद परिस्थति त्यस्तै थियो । म नियती र बाध्यताहरुलाई मज्जाले बुझ्छु । बुझ्दिन त तूफान र जीवनका आधिहुरीहरुलाई । र निमेशभरको शून्य बिदाईलाई । कहिलेकाही लाग्छ मानिस कसरी आयो भन्दा पनि कसरी जीवनबाट बिदा लियो भन्ने बढी महत्वको रहेछ । 

हो तिमी स्मृति बनिसकेछौ तर कस्तो स्मृति थाहा छैन । तिम्रो बिदाइसँगै केही चीजहरु आफ्नै लागि साचेर राखेकी छु । त्यो आफू नै हो । परिस्थितिलाई जोगाउँन भन्दा आफूले आफैँलाई जोगाउँन ग्राहो पर्दो रहेछ । पछिल्ला केही महिनाहरुमा महिले आफैँलाई जोगाएँ पनि र पाएँ पनि । सायद तिमी जानु र मैले आफैलाई भेट्नु एक संयोग मात्र हो ।

अब धुमिल भैसकेका छौ । म चम्किलो बनाउँन पनि चाहन्न । कतिपय रेखाहरु बिनाअर्थ कोरीन्छन् त्यसमा कुनै गुनासो पनि रहनेछैन । जानु आउनुको नियतीलाई मैले नबुझेको पनि होइन । सायद यो यात्रा हो । सायद जो पनि जोडिनसक्छ । जोडिनुको अर्थ नखोजेकै राम्रो । आजकल स्मृतिमा पुग्दा आफूले आफैँलाई यही भन्ने गर्छु 

 सायद कुनै दिन म लामो यात्रामा जानेछु । त्यस्तो यात्रा जसले मलाई भन्नेछ यो तिम्रो यात्रा हो । केही थान किताबहरु र मेरो पर्पल डायरी साथमा हुनेछ । मेरा परिधिहरु सिमानाहरुलाई तोक्ने कोही हुनेछैन । सबैले सोच्नेछन् उ किन गै । तर उनीहरुलाई थाहा हुनेछैन म फर्कनकै लागि गएकी हुँ उनीहरुको लागि जसलाई मैले पछाडी छोडेँ ।

इलियाना

“ आकाशमा बादल हुनु नौलो होइन, परका इन्द्रेणीहरुले चिहाएझै गर्नु त्यो पनि अनौठो हौइन र पनि किन लाग्दैछ यो जानु, नआउनु र बिर्सिदिनुको बिम्ब अनौठो हो । हुन त अब तिमी नगएको भए अथवा तिम्ले सम्झिराख है भने पनि म तिम्लाई बिर्सनेनै थिए । अथवा सम्झेर पनि बिर्सिने कोसिस गर्ने थिएँ । मसँग स्नेह र प्रेमको मिलेको गणित कहिल्यै थिएन । आजकल लाग्छ म बेप्रबाह प्रेम र बेप्रबाह बिछिप्तता दुबैलाई चरमतामा महशुस गर्दी रहेछु । लाग्छ तिम्लाई सम्भmनु भन्दा बिर्सनुको बिकल्प अब म रोज्न सक्छु । गुडबाइ प्रिय मान्छे अब  तिमी मेरो स्मृतिमा पनि रहनेछैनौ । यो तिम्रो लागी मेरो अन्तिम सन्देश रहनेछ ।

–इलियाना ”

उसको इमेलले मलाई अनौठो चस्का दियो । चाहेको भए उसले मलाई नपठाउँन पनि सक्थि तर पठाइ । मन त हो .... कताकता लाग्छ नपठाएको भए पनि हुनेनी । तर ऊ जब्बर छे भन्ने कुरा मलाई पहिल्यै थाहा थियो । त्यही जब्बरतालाई महशुस गर्न म ऊ सँग नजिक भएँ । तर ऊ कठोरझैँ देखिएपनि  पनि कताकता नाजुक थिइ । उसको जब्बरताको म प्रेमी थिए तर समग्रतामा म ऊ प्रति के महशुस गर्छु भन्न सक्दिन । उसले के महशुस गरी म त्यसमा प्रष्ट छु । 

उसको नाम इलियाना भएकै कारण ऊ मेरो नजरमा परेकी पक्कै थिइन । तर मैले नेपाली केटीको नाम इलियाना पनि हुन सक्छ भनेर कहिल्यै सोचेको  थिइन । ऊ बारम्बार ब्रिटिस लाइब्रेरी धाउँथी तर किताब नपढी मान्छे हेरेर बस्थि । मैले उसलाई पहिलोपटक ब्रिटिस लाइबेरीमै देखेको हँु । मलाई अचम्म लाग्थ्यो  किन ऊ किताब नहेरी मान्छे हेर्छे ? उ किन नपढी बस्न लाइब्रेरी आउँछे ?पछि थाहा भो उसको नाम इलियाना रहेछ । केही समय पश्चात लाइबेरी बाहीर भेट्दा, “मेरो नाम संसार, तपाईलाई सधैँ लाइब्रेरीमा देख्छु” बोलेको थिएँ । त्यो बेला उसले बिनासंकोच म इलियाना भन्दै मलाई अंगालो हालेकी थिइ । मसँग पहिलो भेटमै अंगालो हाल्ने उ पहिलो केटी थी जो किताब नपढी मान्छे पढ्थी ।

बारम्बार लाइब्रेरीमै भेट्ने भएकाले उसँग मलाई कुराकानी सुरु गर्न गाह्रो भएन । एकदिन अचानक मैले सोधेको थिए, “ किन तिमी लाइब्रेरीमा आएर पनि किताब नपढी मान्छे पढ्छ्यौ ? ऊ भन्थी, “तिमीलाई लाग्छ किताब पढेर मान्छे बुझिन्छ, म त मान्छे पढेर पनि मान्छेलाई बुझ्न सकेको छैन ।” त्यसपछि मलाई ऊ अझ अचम्मकी लाग्न थाल्यो र अझ जब्बर पनि । अनि मान्छे नै बुझ्न चाहन्छेऊ भने तिमी किन लाइब्रेरी नै आउँछ्यौ , तिमी त भिडबाडमा जान सक्छ्यौ अझ धेरै मान्छे भेट्छ्यौ ।” 

“ मलाई थाहा थियो तिमीले यस्तै उत्तर फर्काउनेछौ भनेर , म यसको उत्तर अर्को कुनै दिन भन्छु ल आज मलाई हतार छ ।”

एकाएक उ फटाफट आफ्नो बाटो लागी म उसलाई हेरीराखे एकटक..... जसरी उ किताबमा आँखा गाडेका मान्छेहरुलाई हेर्थी ।

हामी दुबै ब्रिटिस लाइब्रेरी दिनहु जस्तो आउँथ्यौ कलेज भ्याएपछि । उसले भनेअनुसार ऊ सरस्वती कलेजमा होम साइन्स पढ्थी तर उ त्यहाँ मान्छे पढ्न आउँथी । म किताब पढ्थेँ, उ म जस्तै अनेकौँ मान्छेहरुलाई  अबलोकन गर्थी । कहिलेकाही मलाई ऊ देखेर झर्को लाग्थ्यो । तर ऊ झर्को नमानी मान्छेहरु हेर्थी । किन तिमी किताब कहिल्यै हेर्दिनौ म भन्छु, । उ भन्छे , “किनकी मलाई किताबहरु पनि मान्छे जस्तै बहुरंगी लाग्छ । देखाउँछन् एउटा हुन्छन् अको । त्यसैले म किताबको सट्टा मान्छेहरु हेर्छु । किताबहरु पनि मान्छेकै बहुरंगी अनुहारका उपजहरु हुन् । तिम्लाई लाग्ला यीनीहरुले तिमीलाई ज्ञानी बनाउँछन् होइन यीनीहरुले तिमीलाई म त ज्ञानी भएनी भनेर अरुलाई देखाउँन सिकाउँछन् । त्यसैले म किताबको सट्टा डाइरेक्ट मान्छे पढ्छु ।”

उसको कुरामा सहमत नभए पनि म असहमत भने हुन सकिन । फेरी म उसँग तर्क गर्ने मनष्थितीमा थिइन । तर उसका तर्कहरु भने मलाई अबष्य तान्थ्यो । र पनि म उसँग तर्क गर्दैन्थेँ किनकी म किताबलाई प्रेम गर्थे । मलाई लाग्थ्यो किताबको अस्तित्वमाथी ति मान्छेहरु प्रश्न गर्छन् जो किताबलाई घृणा गर्छन् । मलाई लाग्थ्यो ऊ पनि त्यस्तै कोही एक हो ।

म त्यो समय रसियन उपन्यासहरु पढ्थेँ । मलाई लाग्थ्यो रसियन उपन्यासकारहरु संसारकै महान् लेखकहरु हुन् । एकदिन कुरैकुरामा मैले उसलाई भन्छु, “ तिमी अपढ र मूर्ख हौ त्यसैले लेखकहरुलाई बहुरंगी र मूर्ख ठान्छेउ ।” उ भन्छे “अनि तिमी कसरी ज्ञानी भयौ जसले किताबको एकाङ्कीपनलाई मात्र संसार मान्छौ भने ?” त्यसदिन म  केही भन्दिन तर उसँग सहमत हुन सक्दिन ।

यसरी उसका र मेरा तर्क र कुतर्कका श्रृङ्खलाहरु बढ्दै थिए । उ किताबको अस्तित्वलाई मान्छेहरुको अंहमता र हैकमबादी चरित्रको उपज ठान्थि ।  त्यसैले पढ्छु भन्ने किताबको एकलबादी अस्तित्वमा बिस्वास गर्ने लाइब्रेरीमा दिनहुँ धाउनेलाई  बुभ्न चाहन्थी । उसलाई सबैभन्दा कुरुप विचारधारी तिनै आइब्रेरीमा बस्ने र पढ्नेहरु लाग्थ्यो । उ भन्थी, “ मलाई पढ्न नजान्नेहरु सँग केही समस्या छैन । उनीहरुको अनुहारमा चिस्चलता भेटिन्छ  । तर म पढ्नेहरुलाई सजिलै बिस्वास गर्न सक्दिन उनीहरु सधै भ्रममा बाचेँजस्तो लाग्छ । र उनीहरु बारे अरुलाई पनि भ्रममा राखेजस्तो लाग्छ ।” उसका विचारहरुले मेरो कितावबादी अस्तित्वलाई एकैछिनमा  ठालिदिन्थ्यो । 

उसका यि यस्तै विचारहरुले गर्दा म उस्लाई बुझ्न चाहन्थे ।  उसको जब्बरता र आफ्नो बिचार प्रतिको अडानलाई देखेर मलाई उ प्रति ईष्या पनि लाग्थ्यो । बिस्तारै म उसँग बढि समय बिताउँदै थिएँ । कहिलेकाही मलाई उ जिज्ञासु बालिका जस्तो लाग्थ्यो त कहिलेकाही एक सन्त बृद्वाजस्तो ।  र पनि उ आफ्नो बिचारमा यति अडिक थिइ कि ऊ प्रत्येक दिन लाइब्रेरी जान छोड्दैनथी । मैले उसलाई कहिल्यै अरु ठाउँमा मानिसहरुलाई अबलोकन गरेको भेटिन ऊ त सधै लाइब्रेरी नै जान्थी । एकदिन उसले भनेकी थिई, “ मलाई किन किन लाइब्रेरीमा बस्नेहरु आफ्नै अंहमतामा अल्झिएका कुरुप मानब स्बरुपहरु लाग्छन ्। मेरो पहिलो र अन्तिम प्रेमी जसले मलाई प्रेम  गर्छु भन्यो ऊ पनि तिमीहरु जस्तै लाइब्रेरी म्यान थियो । उ भन्थ्यो तिमी मेरो दोस्रो प्रेमिका हौ मेरो पहिलो पे्रमिका पुस्तकनै हो । प्रेमिका पनि कसरी दोस्रो हुन सक्छे । फेरी उ पहिले नै कसैको प्रेममा छ भने फेरी अर्कोको प्रेममा छु भन्नु कतिको जायज हो । बिस्तारै मलाई लाग्दै गयो उसले मलाई गर्ने प्रेम किताबी प्रेम रहेछ  ।” अनि एकदिन मैले दुखको साथ भन्नुपयार्,े “कृपया अबदेखि मलाई प्रेमिका नभन म कसैकी दोस्रो प्रेमको लागी जन्मेकी होइन । मलाई बैकल्पिक प्रेमिका बन्नु छैन ।” उसको कुरालाई नर्कादै मैले भने तिम्रो प्रेमीले तिमीलाई गर्ने प्रेम र पुस्तकलाई गर्ने प्रेम फरक पो हो की । तर उ मेरो कुरा पत्याउन तयार भैन,  “त्यसो भए किन उसले दोस्रो प्रेमिका भन्यो त के तिमी तिम्री आमालाई पे्रमिका भन्छौ ?” बस उसले यति भनी अनि सरासर आफ्नो बाटो लागी ।

उसको पहिलो प्रेमीसँग उसका हजारौ गुनासाहरु थिए त्यसैले ऊ लाइब्रेरी छिर्नेहरुलाई बुझ्न चाहन्थी । उ बम्किँदै भन्थी , “उसले मलाई प्रेम गर्छु भन्यो तर किताबको एक अमूक पात्रलाई प्रेम गथ्यो । भन्ने गथ्योै त्यो पात्र पनि म जस्तै  छ । यदि पात्रनै म जस्तो भए किन उ मेरो उपस्थिति चाहन्थ्यो आफ्नो जीवनमा । मलाई उसको यहि कुरा मन पर्दैन्थ्यो ।” तिमीहरु, लाइब्रेरी धाउँनेहरु सबै मलाई त्यस्तै लाग्छ । त्यसैले म तिमीहरुको ढोङ्गिी मनस्थितिलाई बुझ्न चाहन्छु । 

उ यस्तै यस्तै कुरा गर्थी जोसँग म सहमत हुन सक्दैनथेँ तर उसको मेरो जीवनमा रहेको उपस्थितीलाई नर्कान सक्दैनथे । उ बोल्थी म सुन्थेँ म पढ्थे उ अबलोकन मात्र गर्थी । समय यसरी नै बित्दै थियो । थाहा छैन एकदिन अचानक उस्लाई के लाग्यो भनी, “ के तिमी मबारे केही महसुस गर्छौ । “मलाई थाहा थिएन उसको प्रश्नको आसय के थियो तर उ मबाट केही आशा गर्दै छ भन्ने प्रष्ट थियो । मैले अचानक भनिदिएँ सायद म तिमीभित्रको जब्बरतालाई बुझ्न चाहन्छु मैले पढ्दै गरेको पुस्तकमा  पनि यस्तै एउटा पात्र छे  ।”

थाहा छैन त्यसपछि उसलाई के भयो उ अचानक हराइ । त्यो दिनपछि उसलाई मैले कहिल्यै लाइब्रेरीमा भेटिन । उ त मेरो मानसपटलबाट बिस्तारै धुमिल बन्दै थिइ ।ँ अचानक उसको इमेलले म नराम्ररी धमिलिएको छु । भित्रभित्र कुडिएको छु ।

डियर लिटल डग

 

प्रिय ओसन वोङ, कुनै दिन, केही बर्ष अघि, अनायासै किताब पसलमा तिमीलाई भेटेँ । तिमीले सजिलै भनिदियौ यो संसारमा हाम्रो उपस्थिती आंशिक रुपमा मात्र सुन्दर छ । त्यो अध्यारोको कथा थियो । भियतनाम यूद्घ चलिरहेकको  समयमा आफ्नो बाआमाले बनाइदिएको लोग्नेलाई छोडेर आफ्नो प्रेमी रोजेकी तिम्री हजुरआमाले नजन्मिदै तिम्रा लागि नयाँ बाटो रोजिदिएकी थिइन । आज तिमीले गर्ने अस्तित्वको प्रश्न, सायद उनले नै तिमीलाई सिकाएकी थिइन् । सिकाउँने तिम्री हजुरआमाले सायद अरु धेरै मानिसहरुझै अस्तित्वको प्रश्न नगरी बिदा भैन । हुन त उनी छोरी मान्छे थिइन उनलाई अस्तित्वको प्रश्न गर्न कसले पो सिकायो र? तर उनको नातीलाई उनले सिकाइन् । तिमीले बाचेको आंशिक सुन्दर जीवनको प्रतिबिम्ब उनले दिएको क्षितिजको मैदान हो ।

प्रिय ओसन, एक भियतनामीको अंग्रेजी लेखाइले  संसारलाई अचम्मीत बनाउँनु सानो कुरा होइन । एक अपठित आमाले शब्दको जादुगरलाई हुर्काउनु पनि सानो कुरा होइन । किताबमा तिमी आमालाई चिठी लेख्छौ र सजिलै भनिदिन्छौ म तिम्रो भावना र बिचारको अंग्रेजी अनुवादक हुँ । थाहा छैन कहिल्यै अक्षर नचिनेकी तिम्री आमाले तिम्रा अंग्रेजीका वाक्यहरुलाई कसरी लिइन र कसरी बुझिन् । कहिलेकाही लाग्छ संसार स्वार्थि छ । सबैभन्दा सुन्दर चिजहरु सबैभन्दा कठिन माध्यमबाट जन्मिन्छन् । जसको लागि तिम्ले किताब लेख्यौ उनले नै पढ्न र बुझ्न सक्दिनन् त्यो दूर्भाग्य हो । सायद जीवन दूर्भाग्यहरुकै संयोग हो ।

तिमीले अर्को पुस्तकमा भनिदियौ आमा भनेको समय हो । आमा नरहेपछि समय पनि बिस्तारै ओझेल पर्दै जान्छ । सायद तिमीले तिम्रो आमा र हजुरआमाले दिएको इतिहासलाई सम्मान गरेका थियौ । सायद आमाको त्यही सम्मानले तिम्रा शब्दहरु ममतामयी कोमल बनेका थिए । तर तिम्रा पात्रहरु निर्दा छन् । पुस्तकमा आफैँलाई तिमीले किन लिटल डग भनेर सम्बोधन गर्यौ । तिमीले आफूले आफैँलाई दिएको झिनो बिम्बले यदाकदा मलाई दुखी बनाउँछ । म आफैँ पनि सुस्मताको बिम्बमा कयौ बर्ष बाचेँ । म अरुको लागि मात्र होइन आफ्नै लागि पनि सानो मानिस थिएँ । मलाई सानो बिम्बमा आफू हेर्ने आफैँजस्ता लाग्छ । जसरी म आफूलाई सानो र बिनानामको बिम्बमा देख्न चाहन्न त्यसरीनै तिमीलाई पनि चाहन्न ।

यो एक पाठकले एक लेखकको लागि वा भनौ एक पात्रको लागि गरिएको कामना हो । जसरी तिमीले आफ्नो आमा माझ फेरी पुग्नको लागि लेख्ने गछौ वा अपठित आमाको अस्तित्व चिनाउँन म पनि आफ्नो अस्तित्वलाई आफैँले स्विकार्न लेखिरहेछु । कहिलेकाही लाग्छ फरक त हामीले बाचेको भूगोल मात्र हो कथाहरु त साझा हुन् । यूद्घका डोबहरुले जसरी तिमीलाई शब्दमा बोल्ने बनायो त्यो पनि आंशिक सत्य हो । सायद तिमी लेख्नकै लागि जन्मिएका थियौ । अथवा शब्दहरुको लय तिम्रो भागमा भागमा पर्यो ।  वा तिमीले त्यही रोज्यौ ।

प्रिय वोसन, तिमी लिटल थिएनौ र होइनौ । तिमी त शब्दका जादुगर हौ जसले लेख्न लागि मात्र लेखेन । यो परको भूगोलबाट तिमीलाई सम्झिराख्नको लागि धेरै कुरा छन् । म सम्झिन्छु र सम्झिरहनेछु ।

यो चिठीको पहिलो अंक थियो । म  यसलाई च्यात्न चाहन्थे । तर च्यातिन किनकी म लेखक बनेँ ।  म मेरो परिवारको कलेज पुग्ने पहिलो ब्यक्ति थिएँ । तर यो सबैले केही अर्थ राख्दैन । मलाई थाहा छैन म कसरी लेखक बनेँ, कसरी म कहिल्यै कसैले नभनेका सबै कुरा भन्न सक्ने भएँ ।

वोसन वोङ