सरल भर्सेस कठिन

सारै सरल हुनु र सारै कठिन हुनु आफैंमा सुन्दर कुरा रहेछ । लेखनमा पनि किन सरल लेख्नुपर्छ र किन कठिन लेख्नुपर्छ भन्नेबारे सधैं बिवाद रहिरह्यो । र प्राय कठिनता र सरलतालाई हामीले एउटै वृत्तमा राखेर  कहिल्यै हेरेनौं र  भनिरह्यौं कठिन लेख्नुभन्दा सरल लेख्नुनै ठिक । तर पनि कहिलेकाही जव  सरलता र कठिनता दुवैले सुन्दरताको एउटा हद पार गर्छन तव दुवै सुन्दर लाग्दो रहेछ  कल्पनाशीलताको अन्तिम विन्दु वास्तबिकता हो भनेझै  ।

आज म एउटा धृस्टता गर्दैछु भिन्न परिबेशका दुई लेखकहरुबिच  केही सामञ्जस्यता र केही भिन्नता देखाउँदैछु । बिशेषतः उनीहरुको लेखन शैलीबारे कुरा गर्दै छु ।  किन किन म यी दुवै लेखकहरुबारे कुरा गर्दा अल्लि बढि भाबुक र अल्लि कम क्रिटिकल हुने गर्छु । यी दुबै मेरा प्रिय लेखकहरु हुन् । पहिलो रहेकी छन् सान्द्रा सिस्नेरोज, मेक्सिकनअमेरिकन लेखक,  ( द हाउस अन  म्याङ्गो स्ट्रिट ) जस्तो सरल तर अतिनै सुन्दर कृति लेखेर विश्वमाझ चिनिइन् । उनले सधै आफूलाई चिनाउँदा नोबडिज वाइफ एन्ड मदर भन्ने गर्छिन । तर पनि उनको खास बिशेषता चैं उनको सरलता नै रह्यो । उनी सारै सरल र कम शब्दमा लेख्न सक्ने लेखक हुन् जसको कृति पढ्न एक सिटिङ नै काफी हुन्छ । एउटा निम्नमध्यमवर्गिय मेक्सिकन अमेरिकन समाजमा जन्मेहुर्केकी उनले अन्ततोगत्वा  आफ्नै समाजका कथाहरु  लेखेर  अमेरिकाको मूलधारको साहित्यलाई एउटा छुट्टै बैकल्पिक शिल्प र बिषयवस्तु दिइन् । र उनको कृति मजस्ता गैरअंग्रेजी पाठकहरुबिच  अझै प्रिय बन्नपुग्यो । प्राय अंगेजी कृतिहरु पढ्दा डिक्सनेरी पल्टाउनुपर्ने झन्झट  उनको कृति पढ्दा कहिल्यै गर्नुपरेन । र कथा र लेखनशैली यती आफ्नो लाग्छ की कहिलेकाही उनको कृति पढ्दा उनकी नायीका  इस्परेन्जा आफूनै
हू  की  भन्ने  महशुस गरिरहन्छु ।

 सान्द्राले विशेषगरी आफ्ना कृतिहरुमा मेक्सिकन अमेरिकन महिलाका हकअधिकारलाई यति सुन्दर ढंगले उठाइनकी  त्यहा कुनै नारा लगाउनुपर्ने आवश्यकता परेन । र एउटा कृतिले तय गर्ने यो भन्दा  सुन्दर यात्रा अरु के होला । उनको पहिलो कृति द हाउस अन  म्याङ्गो  स्ट्रिटमा  इस्परेन्जको माध्यमबाट मेक्सिकन अमेरिकन महिलाको अस्तित्वलाई यति सरल तर कवितात्मक लयमा प्रस्तुत गरिएको छ की त्यसले लेखकीय  सुन्दरताको र उत्कृष्टताको एउटा हद पार गर्छ । र सबैले भन्ने नगरेको सरल सुन्दर पनि हुन पुग्छ ।


थाहा छैन पारिजात र सान्द्रा दुबैको लेखन शैलीलाई तुलना गरेर मैले कति मूर्खतापूर्ण काम गरिरहेको छु । र पनि किनकिन  म यीनीहरुको भिन्नतामा पनि केही सामञ्जस्यता देखिरहन्छु ।  पारिजातको कुरा गर्दा पनि सान्द्राको जस्तै म अल्लि बढि भावुक हुनेगर्छु । पारिजातको लेखन शैली सान्द्राको जस्तो सरलता त छैन तर  तर कठिनताको सर्वमान्य शिद्घान्तभन्दा भिन्न छ त्यसैले सुन्दर लाग्छ। कठिनताले पनि केहिलेकाही यति मिठो सन्तुष्ठी दिंदो रहेछ त्यो सुन्दर लाग्दो रहेछ पारिजातको हकमा पनि त्यही लागुहुन्छ । जब म पारिजातकी सकमबरि  र सान्द्राकी  इस्परेन्जा  तुलना गर्छु दुबै एकमानेमा उस्तैउस्तै लाग्छ ।  एउटाले कठोरताको पराकाष्ठा नाघ्छे अर्कोले कोमलताबाट सिक्छे । एउटाको लागि जीवन फगत जीवन मात्र हो अर्कोको लागि  जीवन भन्नु आफ्नै खोजी हो,  ऊ आफ्नो जीवनलाई आफ्नै ढंगले लैजान चाहन्छे कसैसँग सम्झौता नगरीकन । एक मानेमा दुबैले आफ्नो स्पेस खोज्छन् बिशेषगरी पृत्रिसतात्मक समाजमा । यसरी बिल्कुलै भिन्न लाग्ने दुबैका पात्रहरुमा एकप्रकारको मिठो समानता पाइन्छ । पारिजात र सान्द्राको लेखनशैलीमा पनि यही लागुहुन्छ उनीहरुको पात्रमा जस्तै । दुबैले कठिनता र सरलताको पूर्वमान्य शिद्घान्तलाई यसरी भत्काएका छन् की आफ्ना कृतिहरुमा गहिरिएर सोच्दा दुवै एउछै रुखका दूईटा हाँगाजस्ता लाग्छन् ।


अन्त्यमा पारिजात र सान्द्रको लेखकीय शिल्प भने बिल्कुलै भिन्न छ । सान्द्रको लेखनमा लोभ्याउने सरलता पाईन्छ  पारिजातकोमा लोभ्याउले कठिनता ।  एकमानेमा दुबैले लेखकीय सरलता र कठिनताको सर्वमान्य  चौघेरालाई नाघ्छन् र एृउटा बैकल्पीक सोच र शिल्प दिन्छन् । यसहिसाबले हेर्दा दुबै बिलकुल फरक छन् तर बिलकुल एक छन् ।